BEŞİK ÖRTÜSÜ OTURTMA ÇATILAR

İki eğik düzlemin bir ara kesit boyunca kesiştiği ve bu ara kesitin düzlemlerin en yüksek doğrusunu oluşturduğu çatı şekli beşik örtüsü çatı olarak tanımlanır.

Bu tanıma göre, en basit beşik örtüsü oturtma çatıda, genelde bina genişliğinin ortasında yatay bir mahya ve mahyaya paralel olarak da iki damlalık aşığı bulunur.

Önce de açıklandığı gibi böyle bir çatıda aşıklar arasındaki yatay uzaklık, merteğin optimal çalışma açıklığı olan 2,75-3,00 m’dir. Bina genişliğinin artmasına paralel olarak aşık sayısı da artacaktır. Normal koşullarda beşik örtüsü çatı simetrik olacağından, bina genişliğinin 7,50-8,00 m olması durumunda damlalık aşıklarından itibaren mahyaya doğru yatay 2,75-,3,00 m aralık alınarak birer aşık yerleştirilir ve bu iki aşık arasında kalan açıklık, her iki taraftaki merteklerin yaklaşık 1’er m konsol çalıştırılmasıyla geçilebilir.

Bina genişliğinin 10,00-12,00 m’ye ulaşması durumunda mahya aşığı ile damlalık aşığı arasına birer ara aşık koymak gerekecektir.

Mahyanın ortada olmaması durumunda çatı eğimi her iki yüzeyde aynı kalacak şekilde, yalnızca mahyanın yeri değiştirilmek suretiyle sorun çözülebilir. Bu tür bir çatıda mahyanın yakınındaki alın duvarının yüksekliği artacağı için alın duvarının kalınlığı en az 19 cm olmalıdır. Böyle bir çatının çözümünde ilke düzeyinde herhangi bir farklılık söz konusu değildir.

Kalkan duvarının, çatının mahya kotuna kadar yükselmesi gerektiğinden, kalınlıkları en az bir tuğla olmalı; olağanüstü durumlar için bu duvarın stabilitesini artıracak önlemler alınmalıdır. Kalkan duvarının üzerindeki eğik olarak betonarme bir hatıl yapılması ve bu hatılın düşey hatıllarla döşeme bağlanması ya da kalkan duvarlarının tuğla destek duvarlarıyla stabilitesinin artırılması, alınacak başlıca önlemler olarak sayılabilmektedir. Çatıda damlalık aşıklarının bulunduğu yerlerde alın duvarlarının yükselmesi gerekmeyeceği için kalınlığı 9-10 cm’lik bir tuğladan alın duvarı yapılabilir.

Beşik örtüsü oturtma çatı kare ya da dikdörtgen planlı olması dışında L,T ve U plan şekilli de olabilir. Bu plan şekilli beşik örtüsü oturtma çatılarda temel ilkeler değişmemekle birlikte bu şekillerle ilgili bazı değişiklikler oluşur. Özellikle L,T ve U plan şekilli çatılarda dikdörtgen plan şekilli çatılara göre eğik mahya ve eğik dereler oluşur.