TEK YÜZEYLİ OTURMA ÇATILAR
Tek yüzeyli çatılarda çatı eğimi doğrultusundaki bina genişliği belirli bir değerin üzerine çıktığı taktirde, tek eğimli çatının yüksek tarafındaki alın duvarı binanın genişliği ile orantılı olarak yükseleceği için, bu alın duvarının stabilite ve cephe estetiği ile ilgili sorunlar yaratması söz konusu olacaktır. Özellikle çatı arasının mekan olarak kullanılmadığı da göz önüne alındığında duvarın yatay yük etkisiyle devrilmemesi için kalınlaştırılması ya da tuğla destek duvarları ile (kontrfor) desteklenmesi gerekecektir. Ayrıca, bu tür tek yüzeyli çatılarda düşey yüklerin (kar gibi) yatay bileşeni, çatı simetrik olmadığı için çatının dengesini bir doğrultuda olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle bu tür çatılarda ilave payandalar kullanılarak sistemin stabilitesi artırılmalıdır.
Tek yüzeyli oturma çatı konstrüksiyonun çözümü için ilk adım, planda bina genişliğine uygun olacak şekilde ve binanın boyu doğrultusunda, çatının en alçak ve en yüksek kenarlarına birer damlalık aşığı yerleştirmektir. Doğal olarak bu aşıklar alın duvarlarından içeride olacaktır Bundan sonraki adım bu aşıkların arasında kalan mesafeyi, mertek çalışma açıklığı olan 2,75-3,00 m'lik aralıklara bölmek ve gereken yerlere uygun sayıda ara aşıklar koymadır.
Binanın iki yan tarafındaki yarım kalkan duvarları en az 19 cm kalınlıkta olacağından, aşıkların oturtulacağı dikmeler bu kalkan duvarlarına değişmeyecek şekilde aşıklar altına yerleştirilmelidir.
Çözümde üçüncü adım kenar ara yerleştirilen bu dikmeler arasına, aşığın çalışma açıklığı olan 3,75-4,00 m'de bir dikmeler yerleştirmektir. Yerleştirilecek dikmelerin araları 3,75-4,00 m'yi geçmemeli, her zaman tam sayı tutturulamayacağı için ek bir sıra konularak bu değerin altında kalınmalıdır. Çatının alçak tarafında ki damlalık aşığının altına dikme konulamayacağı için, bu noktalarda ve aralarda aşık alttan takoz ile beslenmelidir. Böylece tek yüzeyli oturtma çatının mertekler dışındaki taşıyıcı elemanları yerleştirilmiş olacaktır, Bundan sonraki adım, dikmelerin bir hiza oluşturdukları eksen üzerine birer mertek koymaktır. Daha sonra, dikmelerle aşıklara bağlanacak şekilde göğüslemeler tespit edilir.
Ancak, ortada-ki dikmelerin iki taraflı göğüslemeleri tespit edildikten sonra, kalkan duvarı kenarındaki dikmelerin göğüslemeleri, dikmenin tabanı ile aşık arasına tespit edilmelidir. Ortadaki dikmelere yerleştirilen göğüslemeler simetrik oldukları için dikmelerin ortasına yakın yerleştirilebilirler. Kenardaki göğüslemelerin, karşılıkları bulunmadığından, dikmenin alt ucuna ve aşığa bağlanması söz konusudur. Böylece kenardaki dikme, yatay bir kuvvet etkisiyle eğilme yükü almayacak ve kırılması söz konusu olmayacaktır.
Bu işlemden sonra öncül merteklerin (dikmelerin oluşturdukları eksenin üzerine gelen mertek) altına dikme eri iki yandan saracak şekilde kuşaklamalar bağlanarak çatının taşıyıcı kısmının konstrüksiyonu tamamlanır. Bundan sonraki işlem, öncül mertekler arasında kalan kısımlara yaklaşık 50 cm eksen aralığıyla artçıl merteklerin (dikme eksenleri arasında yer alan mertekler) aşıklar üzerine tespit edilmesidir. Tek yüzeyli bu çatının tamamlanması için dikmelerin çatı eğimi doğrultusunda oluşturdukları I, 2, 3, 4 no'lu eksenlerde kuşaklamaların yerleştirilerek bu doğrultudaki yatay bağlantının sağlanması gerekir. Bu amaçla kalkan duvarının yanındaki dikmelerin iç tarafına, ortadaki dikmelerin ise iki tarafına kuşaklama tespit edilir.
Çatının dikme ve aşklarının yerleştirilmesinden sonra bu sistem çatı elemanlarının montajı sırasında devrilmemelidir. Ayrıca tek yüzeyli çatıda düşey yüklerin yatay bileşkesinin çatının asimetrikliği nedeniyle oluşturabileceği tek yönlü yatay etkiyi karşılamak için aşığa dik doğrultuda iki taraflı payanda konularak çatının stabilitesi artırılabilir. Bu payanda ve dikmelerin altını bağlayan bir latanın döşeme üzerine yerleştirilmesi ve bu elemanların lataya tespit edilmesi uygun olacaktır.
